Os afeccionados á música negra levan preguntándose durante anos por unha enigmática muller de nome Edith Wayne. Irrompeu a finais do sesenta no selo discográfico Invictus e figuraba como coautora dalgúns dos seus éxitos máis memorables, desde Give me just a little more estafe, de Chairmen of the Board, a Band of Gold, por Freda Payne, a truculenta historia dun home que non logra consumar o seu matrimonio na noite de vodas. Ninguén aclarou nunca se coñecía en persoa á misteriosa Edith e non consta ningunha fotografía súa, polo que co tempo chegouse á conclusión tácita de que esta dama era en realidade un pseudónimo para o fabuloso triplete de compositores que integraban Eddie Holland, Lamont Dozier e Brian Holland. Pero a pintoresca historia da tal Wayne é só un exemplo máis das moitas cousas atípicas e fascinantes que a estes magos da música soul acontecéronlles cando decidiron desvincularse da factoría Motown.
Corre o ano 1968 nos cuarteis xerais de Hitsville, o “chalé” de Detroit onde se cociña “O son da moza América”. Tres dos máis brillantes compositores da casa reúnense co fundador e gran xefe do imperio Motown, Berry Gordy, para exporlle as súas queixas. Os irmáns Holland e o seu amigo Lamont integran un dos equipos de escritura de cancións máis memorables na historia da música popular, á altura do que Burt Bacharach e Hal David significan no ámbito do pop lixeiro ou Jerry Leiber e Mike Stoller rubricaron para o rock primixenio de Elvis Presley ou The Coasters. A firma de H-D-H está detrás de case todo o catálogo de The Four Tops, inclúe xoias para Martha Reeves (Nowhere to run), Junior Walker (How sweet it is to be loved by you) ou Isley Brothers (This old heart of mine is week for you) e definiu para sempre a fórmula dos grupos femininos con ducias de pezas para as Supremes de Diana Ross. Pero os creadores de todos estes títulos séntense infravalorados. Gordy, que confía cegamente nas súas propias forzas (e en autores-intérpretes como Marvin Gaye ou Smokey Robinson), desatende as súas queixas. E as sucesivas discusións conclúen en divorcio.
Chairmen of the Board relegan en 1970 Patches a unha cara B. Tema co que aos meses, Clarence Carter gañou un Grammy.
A partir de aí desenvólvese un episodio non sempre ben lembrado entre os amantes do soul, o rhythm & blues, o funk e demais latexados rítmicos negroides. O laureado trío instaura The Creative Corporation co obxectivo explícito de disputarlle a supremacía á mesmísima Motown baixo dúas denominacións discográficas, Invictus e Hot Wax, ás que en 1972 sumarase unha terceira, Music Merchant. Os fundadores mesmo se dotan da súa propia base de operacións en Detroit, un antigo cinema en Meyers e Grand River, con rutilantes músicos de estudo. E eles mesmos escollen aos artistas chamados a converterse nas estrelas que fagan sombra a Stevie Wonder, The Temptations ou os Jackson 5. A aventura, que dúbida cabe, acaba en fracaso. Pero entre medias quedan unha ducia de grandes éxitos puntuais, centenares e centenares de cancións máis que solventes e uns cantos artistas en ningún caso merecedores do esquecemento.
Toda esta historia documéntase agora nun proxecto editorial fabuloso, Holland-Dozier-Holland, The Complete 45s Collection, un artefacto de 14 discos, 288 cancións e case 17 horas de música que opta a figurar entre os fetiches máis adorables da tempada para os coleccionistas discográficos. A caixa (de prezo razoable para as súas dimensións) inclúe absolutamente todas as caras A e B que publicaron os ilustres ex-traballadores da Motown nas súas novas formulacións: 96 sinxelos para Invictus, 44 para Hot Wax e 17 baixo a etiqueta de Music Merchant. Sumémoslles varias rarezas e até 16 acetatos inéditos e atopámonos, en efecto, ante unha monumental orxía para completistas.
Case 17 horas de música que opta a figurar entre os fetiches máis adorables da tempada para os coleccionistas discográficos
Os líderes da revolución de H-D-H estaban chamados a ser Chairmen of the Board, con Norman Johnson e a súa enfática dicción (ao Jackie Wilson en Reet petite) á fronte da banda. A mencionada Give me just a little more estafe foi un éxito moi notable que se prolongou con outros dous títulos fantásticos pero demasiado miméticos, You've got me dangling on a string e Everything's Tuesday. Freda Payne, Laura Le ou Eloise Laws foron grandísimas solistas de traxectoria efémera e o trío feminino Honey Cone (One monkey don't stop non show) non tiña nada que envexar a The Supremes. George Clinton enriqueceu a escuadra de Invictus cos seus flamíxeros Parliament e outras bandas, desde Flaming Ember a 100 Proof Aged in Soul, quizais merecerían mellor fortuna. Mesmo Lamont Dozier e Brian Holland terminaron publicando algunhas espléndidas gravacións propias como Holland & Dozier.
Por que Invictus e as súas irmás pequenas, Hot Wax e Music Merchant, non lograron o lugar que a historia lle reservou a Motown, Stax ou mesmo Philadelphia International Recordings? Probablemente porque as demandas interpostas por Berry Gordy fixéronlles moito dano, xa que Holland, Dozier e Holland non puideron asinar as súas composicións nin producións até 1971. E seguro que tamén por erros propios, impensables nunha fábrica de éxitos tan metódica como Motown.
Hoxe asombra comprobar, por exemplo, que Chairmen of the Board relegasen en 1970 Patches a unha cara B, un tema que poucos meses despois proporcionoulle un Grammy e o número 1 a Clarence Carter. O trío fundador tampouco soubo adaptarse aos tempos e Lamont Dozier acabaría desligándose dos Holland en 1972. Pero a pesar de todos os erros de cálculo, escorregazos e frustracións varias, impresiona o legado case oculto desta "segunda Motown" que aflora tantos anos despois con esta antoloxía abafadora.
Holland-Dozier-Holland, The Complete 45s Collection está publicado por Harmless/Demon Music
Fernando Neira "El País"